تحلیل قصیدة "سِفر ایوب" بدر شاکر سیاب بر اساس مکتب "معنادرمانی" فرانکل
دکتر قاسم مختاری 1 مطهره فرجی 2
منتشر شده در مجله علمی پژوهشی نقد ادب عربی دانشگاه یزد
چکیده
معنادرمانی یا لوگوتراپی یا همان "درمان از رهگذر معنا" یا "شفابخشی از رهگذر معنا" یا "روان درمانی متمرکز بر معنا"، مکتبی روان‌شناسی است که به نام ویکتور فرانکل، متخصص اعصاب و استاد روانپزشکي و فلسفه دانشگاه وين به ثبت رسیده است.
این مقاله که با رویکرد اثبات‌گرایی و به شیوة توصیفی-تحلیلی نگاشته شده است، در نظر دارد به تطبیق مبانی اصلی معنادرمانی با دیدگاه‌های شاعر پرآوازه و نام‌آشنای عرب، بدر شاکر السیاب در قصیدة "سفر ایوب" بپردازد. قصیدة مذکور، یکی از ماندگارترین اشعار سیاب است که وی آن را هنگامة وداع با زندگی و در غربت و دوری از وطن و خانواده سروده است. او در این قصیده در قالب شخصیت أیوب(ع)، به توصیف و ترسیم حال خود می‌پردازد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که اغتنام فرصت، اصل معنابخشی مشترک در نظر سیاب و فرانکل است. باور و ایمان به خدا نیز نکتة مشترک اندیشة آن‌ها می‌باشد. ایمان مطلق، رضایتمندی شاعر از بیماری و شرایط ناگوار جسمانی، صبر و شکیبایی در مقابل حوادث و ناملایمات روزگار و تسلیم در برابر ارادة الهی، از مظاهر معنادرمانی و روان‌شناسی مثبت در قصیدة سیاب است که بسیاری از این دیدگاه‌ها، الگوهای امروزة روانشاختی برای معنا‌یابی زندگی را پوشش می‌دهد.
واژگان کلیدی: نقد ادبی، شعر معاصر عربی، روان‌شناسی، مکتب معنادرمانی، قصیده سفر ایوب
1- دانشیار دانشگاه اراک
2- دانشجوی دکتری دانشگاه اراک